Moet je als werkgever steunzolen in veiligheidsschoenen terugbetalen?

De Belgische Codex Welzijn op het Werk omschrijft een “persoonlijk beschermingsmiddel als “iedere uitrusting die, behoudens de reglementair bepaalde uitzonderingen, bestemd is om door de werknemer gedragen of vastgehouden te worden ten einde hem te beschermen tegen één of meer risico’s die zijn veiligheid of gezondheid op het werk kunnen bedreigen, alsmede alle aanvullingen of accessoires die daartoe kunnen bijdragen ”

De EU Verordening 2016/425 beschrijft PBM wat ons betreft veel duidelijker:

“a) een uitrustingsstuk dat is ontworpen en vervaardigd om door een persoon te worden gedragen of vastgehouden ter bescherming tegen één of meer risico’s voor de gezondheid of veiligheid van die persoon;

b) uitwisselbare onderdelen voor een uitrustingsstuk als bedoeld onder a) die essentieel zijn voor de beschermende  functie ervan;

c) …”

Met andere woorden inlegzolen die bedoeld zijn om te worden gebruikt in veiligheidsschoeisel moeten gezien worden als een uitwisselbaar onderdeel van dit veiligheidsschoeisel en zijn essentieel voor de beschermende functie ervan.

Dezelfde Codex verplicht een werkgever om rekening te houden met lichamelijk gebrek en met ergonomie:

• De werkgever moet bij de aankoop van PBM rekening houden met “personen die een handicap of een lichamelijk gebrek hebben zodat bijvoorbeeld rekening gehouden wordt met de noodzaak (…) orthopedische schoenen te dragen” (Codex, art IX.2.10)
• Ook dienen PBM voldoende comfortabel en ergonomisch te zijn. Immers de wetgeving schrijft voor dat PBM “…afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer” en “na de nodige afstelling geschikt zijn voor de drager.” (Codex, art IX.2-9)

Conclusie: men kan inlegzolen best beschouwen als een PBM, en er is een expliciete wettelijke verplichting om veiligheidsschoenen aan te bieden die voldoende afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer.

De Codex (Art. IX.2-9) zegt ook dat ieder PBM in elk geval geschikt moet zijn om risico’s te voorkomen, zonder zelf een verhoogd risico in te houden. En daar knelt nu net het schoentje: steunzolen kunnen soms ook de veiligheid van de veiligheidsschoen aantasten.

We beschreven eerder de nieuwe norm EN ISO 20345:2022 in onze Actuascan van mei 2022. Deze nieuwe norm – in het bijzonder maar niet-limitatief rubrieken 8.2, 8.3 en bijlage A  – beschrijft welke problemen kunnen ontstaan en waarmee men rekening moet houden wanneer werknemers hun eigen steunzolen (“customized insocks”) aanbrengen in de veiligheidsschoen:

• De voet zou minder beschermd kunnen zijn als er een zwaar voorwerp op valt doordat de tenen dichter bij de beschermde tip komen.
• Steunzolen die niet goed passen in de veiligheidsschoen, zouden de werknemer minder stabiel kunnen maken.
• De antistatische of juist partieel geleidende eigenschappen van de schoen mogen niet veranderen door gebruik van een steunzool.  De werknemer mag geen verhoogd risico op elektrische schokken lopen, of mag omgekeerd  geen statische elektriciteit (vonken)  veroorzaken bij bijvoorbeeld werken met ontvlambare vloeistoffen.

Een steunzool zou in zeldzame gevallen de letsels door een arbeidsongeval kunnen verergeren of zelfs mede de oorzaak kunnen zijn van het arbeidsongeval.

Breed gamma aan veiligheidsschoenen

Er is een expliciete wettelijke verplichting om veiligheidsschoenen aan te bieden die voldoende afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort, de gezondheid en de veiligheid van de werknemer. Het is dus aangewezen om aan de werknemers een breed gamma aan veiligheidsschoenen aan te bieden. Soms zullen de werknemers dan zelfs geen steunzolen nodig hebben. De keuzemogelijkheid verhoogt ook de motivatie om de veiligheidsschoenen effectief te dragen.

Gespecialiseerde podologische firma’s

Het is aangewezen om te werken met gespecialiseerde podologische firma’s die conform de EU norm EN ISO 20345:2022 en EU Verordening 2016/425 handelen. Inlegzolen die bedoeld zijn om gebruikt te worden in veiligheidsschoeisel zijn immers  ingevolge de Verordening 2016/425 onderworpen aan een EU-typekeuring door een aangemelde instantie. Het betreft een typekeuring, de firma’s hoeven daarvoor niet noodzakelijk de fabrikant van het betreffende veiligheidsschoeisel te betrekken in de conformiteitsbeoordelingsprocedure(s) van hun inlegzolen. Na testen van de werknemer met diens veiligheidsschoeisel bezorgt de gespecialiseerde podologische firma U samen met de steunzolen een EU-conformiteitsverklaring zodat U als werkgever in orde bent met de Europese wetgeving.

Voordelen voor de werkgever bij de terugbetaling van steunzolen

• Goed zorgen voor je personeel werkt motiverend.
• Aangepaste steunzolen kunnen ervoor zorgen dat de veiligheidsschoenen minder snel verslijten.
• Steunzolen zijn goedkoper dan orthopedische schoenen.
• Indien er toch een ernstig arbeidsongeval gebeurt, ben je als werkgever zeker dat je wettelijk in orde bent, op voorwaarde dat je met gespecialiseerde firma’s en volgens een arbeidsgeneeskundige procedure werkt.

Een niet geheel onterechte vrees van werkgevers is dat de steunzolen die zij meefinancieren vooral privé gebruikt worden. Mogelijke oplossingen daarvoor worden best besproken in het comité voor preventie en bescherming en opgenomen in het arbeidsreglement:

• arbeidsgeneeskundige procedure: gespecialiseerde steunzolen enkel toestaan mits voorafgaand attest van een arts-specialist en goedkeuring van de arbeidsarts
• vragen dat de steunzolen steeds in de veiligheidsschoen op het werk blijven
• werken via een gespecialiseerde podologische firma die kan voldoen aan de Europese wetgeving en normen.

• Codex welzijn op het werk
• Europese Verordening 2016/425
• EU Norm EN ISO 20345:2022 o.a. bijlage A
• https://febelsafe.be/nl/blog-nl/8789-inlegzolen-in-veiligheidsschoeisel