Lawaai in landschapskantoren: oorzaken en mogelijke oplossingen

Boek V, titel 2 van de codex over het welzijn op het werk gaat over lawaai op het werk. Deze wetgeving verwijst echter naar een hoge mate van persoonlijke blootstelling aan lawaai dat een risico op doofheid kan inhouden, zoals het geval kan zijn in industriële beroepen of in de bouwsector. In een landschapskantoor (open space) kan de problematiek rond lawaai worden bestempeld als “een gebrek aan akoestisch comfort”, zonder risico voor de gezondheid van het gehoor. De blootstelling aan lawaai in landschapskantoren is 10 tot 1000 keer kleiner dan de eerste alarmdrempels.

Hoewel de wettelijke waarden in een landschapskantoor nooit overschreden zullen worden, betekent dat niet dat er daarom niets moet worden ondernomen tegen het gebrek aan comfort. Volgens het Franse INRS (Institut national de recherche et de sécurité) staat lawaai immers bovenaan op de lijst met hinderlijke aspecten bij het werk in een landschapskantoor:

95% van de werknemers zegt last te hebben van het lawaai;
55% van de werknemers zegt het lawaai storend tot zeer storend te vinden.

Slechts een zeer kleine minderheid van de werknemers zou dus naar eigen zeggen geen last hebben van het lawaai in landschapskantoren. In dit soort werkomgeving heeft lawaai de volgende gevolgen:

een gebrek aan concentratie, wat leidt tot een afname van de prestaties;
compensatie: het activeren van cognitieve hulpbronnen om de afname van de prestaties tegen te gaan, wat leidt tot vermoeidheid en stress.

Het gebrek aan akoestisch comfort in een landschapskantoor kan verschillende oorzaken hebben en de aanpak van die verschillende soorten problematieken is daarvan afhankelijk:

Problematiek van de organisatie en indeling van de werkruimte

Aanwezig wanneer incompatibele werksituaties zich in dezelfde zone bevinden.
Bijvoorbeeld door het naast elkaar plaatsen van enerzijds personen die voor hun werk moeten samenwerken (telefoneren, rechtstreeks communiceren met collega’s, enz.) en anderzijds personen die weinig moeten samenwerken, maar zich vooral moeten kunnen concentreren (analyses maken, gegevens invoeren, enz.).

Om de indeling van de werkposten te optimaliseren, moet daarvan een goede analyse worden gemaakt en dienen de vereisten van elke werksituatie te worden onderzocht.

Problematiek van de akoestische isolatie

Aanwezig wanneer er geluiden van buiten doordringen tot in het lokaal in kwestie.
Bijvoorbeeld lawaai van het verkeer buiten of lawaai uit een aangrenzend lokaal, uit een gang, enz.

Er moet worden gezorgd voor een goede isolatie van het lokaal tegen geluid van buiten.

Problematiek van nagalm

Wanneer het geluid in het lokaal slechts in geringe mate wordt geabsorbeerd door de muren en plafonds, ontstaat er veel geluidsweerkaatsing. Die nagalm verhoogt het achtergrondgeluid en is slecht voor de verstaanbaarheid. Mensen hebben van nature de neiging luider te gaan praten om zich beter verstaanbaar te maken, wat het probleem alleen maar erger maakt (het zogenaamde Lombardeffect of “cocktailparty-effect”).

Nagalm kan worden beperkt met absorberende materialen. Er bestaan meettechnieken (en zelfs tools voor modelvorming) die het mogelijk maken de geluidsweerkaatsing te objectiveren en te optimaliseren.

Problematiek van de interne bronnen van lawaai:

In landschapskantoren zijn er zeer veel storende geluiden die sterk bijdragen tot de hinder die men ondervindt. We onthouden:
- geluid van de apparatuur: ventilatie, fotokopieerapparaat, rinkelende telefoons, enz.;
- geluiden van bewegingen en handelingen: openen/sluiten van deuren, contactgeluiden van hakken op de vloer wanneer mensen zich verplaatsen, enz.;
- verstaanbare gesprekken tussen de andere gebruikers van het lokaal.

De ruimtelijke inrichting van landschapskantoren is uiterst belangrijk. Geluidsbronnen en zones waar veel mensen voorbijkomen, dienen afgescheiden te blijven van de werkposten of te worden geïsoleerd door tussenwanden.

Tot slot zal het belangrijk zijn om, wanneer de verschillende bovenstaande maatregelen werden genomen, over te gaan tot het opstellen van een charter, informatieve affiches, een communicatie… met daarin de regels die gelden in het landschapskantoor. Bijvoorbeeld: lange gesprekken in het landschapskantoor vermijden, de geluidssignalen van de computer uitzetten of tot een minimum beperken, enz. Het is ook belangrijk de hiërarchische lijn bij dit project te betrekken, zodat die de regels kan herhalen wanneer dat nodig blijkt.

Krijgt u in uw lokalen te maken met een geluidsproblematiek van landschapskantoren, dan kunnen de ergonomen van Cohezio en van zustermaatschappij Modyva u helpen de oorzaak (of oorzaken) van het gebrek aan akoestisch comfort te achterhalen. Zo kunnen aanbevelingen worden gegeven en technische oplossingen worden gezocht die kunnen worden toegepast. Wij hebben verschillende tools en methodes ter beschikking die het akoestisch comfort van uw werknemers kunnen verbeteren: een organisatorische en ruimtelijke analyse, metingen van de isolatie en/of van de nagalm, akoestische 3D-modellen, enquêtes bij de werknemers, modellen voor een charter, enz.

Vinciane Lecoq
Preventieadviseur – ergonoom